2 Μαθηματικοί

Οι καθηγητές των μαθηματικών του σχολείου μας συνεργάστηκαν στο πλαίσιο του προγραμματισμού του έργου που είχε προταθεί για τη δεύτερη και ουσιαστική φάση της αυτοαξιολόγησης. Συγκεκριμένα, συνεργαστήκαν για την εύρεση κατάλληλων προβληματικών καταστάσεων και δραστηριοτήτων, την ένταξή τους σε φύλλα εργασίας με στόχο πάντα την κατανόηση των μαθηματικών εννοιών. Καταβλήθηκε προσπάθεια για τη βελτίωση των φύλλων εργασίας μετά από κάθε χρήση τους στη διδασκαλία. Αυτό έγινε με τη διεξοδική συζήτηση και ανάλυση των δυσκολιών που παρατηρήθηκαν από μας καθώς και από τους συναδέλφους συνεργάτες του Τομέα Διδακτικής των Μαθηματικών του της Σχολής Θετικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών και τους φοιτητές/τριες τους.

Καθοδηγήσαμε τους μαθητές/τριες μας να δημιουργήσουν φάκελο εργασιών (portfolio) βασιζόμενοι στις έρευνες που συμφωνούν στο ότι: οι δάσκαλοι των μαθηματικών θα πρέπει να αναθέτουν σταθερά και με συνέπεια γραπτές εργασίες. Έχει βρεθεί ότι οι γραπτές εργασίες είναι πιο αποδοτικές εφόσον χρησιμοποιούμε ένα ξεκάθαρο και καλοσχεδιασμένο μοντέλο και εργαζόμαστε σε ομάδες. Προσπαθήσαμε να καθοδηγήσουμε τα παιδιά να αναζητούν τα βασικά σημεία μιας ενότητας και να εξηγούν διαδικασίες και έννοιες. Στόχος μας να αναπτύξουν την ικανότητα να διαβάζουν και να γράφουν μαθηματικά και να συνηθίζουν να εργάζονται ποιοτικότερα από μόνοι τους και σε άλλες εργασίες. Δόθηκαν εργασίες, για παράδειγμα, πάνω στα ανάλογα και αντιστρόφως ανάλογα ποσά στην Α τάξη και στις συναρτήσεις τη Β και στη Γ τάξη. Παρατηρήσαμε τα εξής:

Οι μαθητές και οι μαθήτριες

· Χάρηκαν πολύ την ευκαιρία που τους δόθηκε για να εργαστούν με αυτόν τον τρόπο.

· Πρωτοτύπησαν στην παρουσίαση της εργασίας τους και ασχολήθηκαν πολύ με την στην αισθητική της.(εξώφυλλο περιεχόμενα κτλ)

· Δυσκολεύτηκαν όμως να εκφραστούν ελεύθερα. Χρησιμοποίησαν τις ίδιες φράσεις του βιβλίου στην προσπάθειά τους να εξηγήσουν κάποιες έννοιες ή διαδικασίες.

· Ακόμη και όταν απόδωσαν σωστά έναν ορισμό ή μια έννοια δυσκολεύτηκαν να τη χρησιμοποιήσουν σε ένα άλλο πλαίσιο.

· Ελάχιστα παιδιά έδωσαν αντιπαράδειγμα για να περιγράψουν μια έννοια.

Χρησιμοποιήσαμε κατά το δυνατόν την Τεχνολογία

Προβληματιστήκαμε και αποφασίσαμε εάν, πότε και πώς θα χρησιμοποιηθεί η τεχνολογία. Καθώς οι μαθητές/μαθήτριες χρησιμοποιούσαν τους calculators ή τους υπολογιστές κυρίως στην Β τάξη (laptops) είχαμε την ευκαιρία να παρατηρήσουμε και να εστιάσουμε την προσοχή μας στη σκέψη τους και σε τρόπους σκέψης οι οποίοι διαφορετικά θα ήταν δύσκολο να παρατηρηθούν.

Χρησιμοποιήσαμε τους υπολογιστές των μαθητών και μαθητριών για να στηρίξουμε τη διδασκαλία Στόχος μας ήταν να προκαλέσουμε τη δημιουργία εικασιών από τα παιδιά καθώς επίσης για να συνδέσουμε μαθηματικές έννοιες.

Χρησιμοποιήσαμε ελάχιστα τους διαδραστικούς πίνακες. Εκτός από το ότι έλειπε η επιμόρφωση σχετικά με την αξιοποίηση των δυνατοτήτων τους, παρελήφθησαν και εγκαταστάθηκαν λίγο πριν τις διακοπές του Πάσχα. Προβληματιστήκαμε επίσης για τον τρόπο χρήσης τους. Υπάρχει κίνδυνος κατά τη γνώμη μας αν δε χρησιμοποιηθούν σωστά να οδηγήσουν σε δασκαλοκεντρική διδασκαλία.

Αξιοποιήσαμε την Ιστορία των Μαθηματικών

Πράγματι, όπου ήταν δυνατόν ενσωματώθηκαν θέματα Ιστορίας των μαθηματικών. Αξιοποιήθηκαν και πρωτότυπα κείμενα. Χρησιμοποιήσαμε στοιχεία από την Ιστορία των Μαθηματικών για έμπνευση και κινητοποίηση των μαθητών/τριών ( αφιέρωμα στο Θαλή. Εργάστηκαν τρεις ομάδες μαθητών. Η πρώτη παρουσίασε τη βιογραφία του η δεύτερη βρήκε θεωρήματα που αποδίδονται στο Θαλή και η τρίτη παρουσίασε τον τρόπο με τον οποίο ο Θαλής μέτρησε το ύψος μιας πυραμίδας. Η παρουσίαση έγινε με τη βοήθεια κατάλληλων λογισμικών. Στόχος μας ήταν να κατανοήσουν τα παιδιά πώς η εξέλιξη των εννοιών δεν είναι απλή υπόθεση.

Δώσαμε ευκαιρίες στα παιδιά για να εργαστούν ομαδικά.

Στους μαθητές και μαθήτριες του σχολείου δόθηκε ένα ερωτηματολόγιο με θέμα «Σχέσεις μεταξύ των μαθητών: Βίαιες συμπεριφορές στο σχολείο» Η διαλογή των ερωτηματολογίων που συμπληρώθηκαν η παρουσίασή τους σε μορφή πινάκων συχνοτήτων και σχετικών συχνοτήτων έγινε κυρίως από τους μαθητές και μαθήτριες της Β τάξης στο πλαίσιο της ενότητας «Στατιστική» των Μαθηματικών της τάξης αυτής. Τα παιδιά εργάστηκαν σε ομάδες, εντός του μαθήματος και εκτός ωρών διδασκαλίας αξιοποίησαν τις γνώσεις τους στους υπολογιστές. Υποστηρίχτηκαν προς τούτο και συνεργάστηκαν και με την καθηγήτριά τους της Πληροφορικής.

Πραγματοποιήσαμε επίσκεψη στην Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία (ΕΜΕ)

Το τμήμα Β6 του σχολείου πραγματοποίησε επίσκεψη στα γραφεία της ΕΜΕ με πρωτοβουλία του καθηγητή Μαθηματικών Π. Κυράνα.

Ενδεικτικά σχέδια μαθήματος, φύλλα εργασίας και διαθεματικό ερευνητικό πρόγραμμα, Μαθηματικά και Πληροφορική, «Μαθητική βία» παρατίθενται στο παράρτημα 2.

3 Φυσική, Χημεία, Γεωγραφία, Βιολογία

Στο πλαίσιο του προγράμματος της αυτοαξιολόγησης, οι διδάσκοντες καθηγητές, Κούβελου Μαρίζα και Τσούκος Σεραφείμ αποφάσισαν να οργανώσουν μια συγκριτική αποτίμηση των διδακτικών μεθόδων στο μάθημα της φυσικής της 3^ης Γυμνασίου. Βασικός σκοπός της συγκεκριμένης έρευνας ήταν να αναδειχθούν συμπεράσματα σχετικά με διαφορετικές διδακτικές προσεγγίσεις με στόχο στη συνέχεια να γίνουν διορθωτικές κινήσεις σε αυτές. Ο σχεδιασμός της αξιολόγησης περιλαμβάνει δύο τρόπους διερεύνησης μέσω ερωτηματολογίων κλειστού τύπου επιλογής απάντησης σε ένα δείγμα 146 μαθητών που αποτελούν τους μαθητές της 3^ης Γυμνασίου.

Ο πρώτος, Pre Test, πραγματοποιήθηκε με σκοπό τη διερεύνηση των γνώσεων των μαθητών πριν από την διδασκαλία του μαθήματος που έχει επιλεγεί και ο δεύτερος, Post Test, μετά την διδασκαλία του μαθήματος, επίσης με ερωτηματολόγιο κλειστού τύπου επιλογής απάντησης.

Στο δεύτερο ερωτηματολόγιο περιλαμβάνονται δύο ομάδες ερωτήσεων. Αυτό περιλαμβάνει ερωτήσεις κλίμακας τύπου Likert και συμπληρώνεται με ερωτήσεις για τον έλεγχο των γνώσεων. Οι ερωτήσεις κλίμακας τύπου Likert είναι σχετικές με την υλοποίηση του μαθήματος και τη διαμόρφωσης θετικής στάσης. Οι ερωτήσεις για τον έλεγχο των γνώσεων στο Post Test είναι ίδιες με αυτές του Pre Test.

Με τις ερωτήσεις αυτές επιχειρείται μια διερεύνηση των εντυπώσεων των μαθητών για τον τρόπο υλοποίησης του μαθήματος, καθώς και για τη διερεύνηση στάσεων που τυχόν απέκτησαν μέσω του μαθήματος. Η επεξεργασία των δεδομένων αυτής της φάσης αποτελεί και την ποσοτική ανάλυση της έρευνας.

Επίσης καταγράφηκαν οι εντυπώσεις των διαφορετικών διδασκαλιών από τους διδάσκοντες καθηγητές για κάθε τμήμα. Η επεξεργασία των δεδομένων αυτής της φάσης αποτελεί και την ποιοτική ανάλυση της έρευνας.

Τα ερευνητικά ερωτήματα που εξετάζονται μέσα από την επεξεργασία των δεδομένων είναι:

1. Οι γνωστικοί στόχοι του μαθήματος ανά διδακτική μέθοδο επιτυγχάνονται;

2. Οι μαθητές πώς χαρακτηρίζουν την εμπλοκή τους στο μάθημα ως διαδικασία σε κάθε διδακτική μέθοδο;

Το δείγμα της έρευνας αποτελείται από 146 μαθητές από τους μαθητές της 3^ης Γυμνασίου του 2ου Πειραματικού Γυμνασίου Αθηνών τον Φεβρουάριο 2011.

Εκπαιδευτικές δραστηριότητες πέραν του σχολικού προγράμματος

Σ? όλη τη διάρκεια σχολικού έτους με πρωτοβουλία του διδάσκοντος Κώστα Στεργιόπουλου υλοποιήθηκε μη-αμειβόμενο πρόγραμμα ενισχυτικής διδασκαλίας της Φυσικής και της Χημείας, σε μαθητές τριών τμημάτων της Β΄ Τάξης, κάθε Τετάρτη από 14:00-15:30. Η συμμετοχή των μαθητών κρίνεται σχετικά ικανοποιητική. Ιδιαίτερο και άξιο διερεύνησης (για τη συνέχιση στο επόμενο σχολικό έτος) χαρακτηριστικό είναι ότι οι μαθητές που παρακολούθησαν με μεγαλύτερη συχνότητα και σε μεγαλύτερη διάρκεια το πρόγραμμα ήταν κυρίως οι μαθητές με καλές επιδόσεις στα σχετικά μαθήματα. Κατά το τελευταίο τρίμηνο του σχολικού έτους, κάθε Πέμπτη από 14:00-15:30, συγκροτήθηκε με πρωτοβουλία του διδάσκοντος εθελοντικός όμιλος μαθητών της Β΄ Τάξης για την περαιτέρω εξοικείωση με την πειραματική μέθοδο των φυσικών επιστημών. Η συμμετοχή των μαθητών ήταν σχετικά μικρή, αλλά δεδομένου του διερευνητικού χαρακτήρα του εγχειρήματος, τα αποτελέσματα κρίνονται ικανοποιητικά και πάντως χρήσιμα για τη συνέχιση -με αφετηρία τον πυρήνα των μαθητών που συγκροτήθηκε- κατά το επόμενο σχολικό έτος, στην Γ΄ Τάξη, μιας καλύτερα σχεδιασμένης υλοποίησης της σχετικής εκπαιδευτικής δραστηριότητας.

Στο μάθημα της Γεωγραφίας Β-Γυμνασίου και στην αίθουσα πολυμέσων του σχολείου, με πρωτοβουλία του καθηγητή Ρούση Ραφαήλ, υλοποιήθηκε πρόγραμμα project, σχετικά με το θέμα των ηφαιστείων και των επιδράσεων τους στη ζωή των ανθρώπων αλλά και γενικότερα στην επίδραση στο κλίμα του πλανήτη μας. Κατά τους μήνες Φεβρουάριο 2011 και Απρίλιο 2011 πραγματοποιήθηκαν πέντε ωριαίες διδασκαλίες με συμμετοχή προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών από τις θετικές σχολές του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, σε μαθήματα φυσικής και χημείας Β-Γυμνασίου. Με δύο ομάδες μαθητών της Β Γυμνασίου συμμετείχαμε σε αξιολόγηση εκπαιδευτικού λογισμικού σε πρόγραμμα που υλοποιεί το εργαστήριο εκπαιδευτικής τεχνολογίας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου. Από τον μήνα Μάρτιο 2011, οπότε και ολοκληρώθηκε η εγκατάσταση των διαδραστικών πινάκων στα τμήματα της Β Γυμνασίου, υλοποιήθηκαν αρκετά μαθήματα φυσικής, χημείας, γεωγραφίας με τη χρήση εκπαιδευτικών λογισμικών, όπως το interactive physics, to chemistry set, το ΓΑΙΑ και τη χρήση των διαδραστικών πινάκων των τάξεων.

Βιολογία

Συνοπτική αποτίμηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας

Καθηγήτρια Δήμητρα Τσάπαλη

ΤΑΞΗ Α

Κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς 2010-2011 δίδαξα το μάθημα της Βιολογίας στο σύνολο των τμημάτων της Α τάξης. Ο σχεδιασμός και η κατανομή των ωρών διδασκαλίας έγινε με βάση τις γενικές οδηγίες όπως αυτές καταγράφονται στο βιβλίο του εκπαιδευτικού του αντίστοιχου διδακτικού πακέτου καθώς και με τις συμπληρωματικές οδηγίες που δόθηκαν κατά την τρέχουσα σχολική χρονιά. Η αποτίμηση σε σχέση με την ολοκλήρωση διδασκαλίας της προβλεπόμενης ύλης χαρακτηρίζεται ικανοποιητική καθώς μόνο το κεφάλαιο που αφορά την ερεθιστικότητα δεν διδάχτηκε συνολικά στα έξι τμήματα.

Οι στόχοι των μαθημάτων σε κάθε κεφάλαιο τέθηκαν με βάση τις γενικές οδηγίες που συνοδεύουν το εκπαιδευτικό υλικό. Στο σύνολο τους οι στόχοι που τέθηκαν στις επιμέρους ενότητες ανήκουν σε μία από τις παρακάτω γενικές κατηγορίες.

1. Μαθησιακοί
2. Εφαρμογής γνώσεων στην καθημερινή ζωή/ απόκτησης δεξιοτήτων
3. Συμπεριφοράς του μαθητή στο πλαίσιο της τάξης αμέσως μετά την ολοκλήρωση της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης

Στη συνέχεια θα γίνει μια σύντομη αναφορά των δράσεων προς την επίτευξη των παραπάνω στόχων και μια ποιοτική αποτίμηση του αποτελέσματος. Για την διατύπωση της αποτίμησης θα χρησιμοποιηθεί η κλίμακα άσχημα, μέτρια, ικανοποιητικά ,άριστα. Ως κριτήρια για την αξιολόγηση χρησιμοποιούνται η συμπεριφορά του συνόλου των μαθητών κατά τη διάρκεια του διδακτικού έτους, η επίδοση κατά την διάρκεια των τριμήνων, η επίδοση κατά τις γραπτές εξετάσεις.

Η εκτίμηση είναι καθαρά ατομική και σχετίζεται με τον βαθμό εκπλήρωση των αρχικών στόχων.

1. Μαθησιακοί στόχοι

Η εκμάθηση, η κατανόηση και η αξιοποίηση των φαινομένων των βιολογικών διεργασιών και της ορολογίας αποτελεί ένα βασικό στόχο προκειμένου να δημιουργηθεί η βάση επικοινωνίας που απαιτείται σε όλες τις φυσικές επιστήμες. Προς την επίτευξη αυτού του στόχου δινόταν μετά από κάθε διδακτική ώρα είτε μικρές εργασίες είτε μικρά κείμενα προς μελέτη μαζί με τις κατάλληλες οδηγίες. Από την καθημερινή προφορική εξέταση και τη συμμετοχή των μαθητών κρίνω πως η διαδικασία αυτή είχε ικανοποιητικό αποτέλεσμα καθώς απαιτούσε, μικρής χρονικής διάρκειας και μικρού βαθμού δυσκολίας, μελέτη στο σπίτι.

Παράλληλα και σε υψηλότερο βαθμό δυσκολίας τέθηκε ως στόχος η κατανόηση της ομοιότητας , της συνέχειας και της εξέλιξης που εμφανίζουν οι διάφορες βιολογικές λειτουργίες από το επίπεδο των μονοκύτταρων οργανισμών έως το επίπεδο των πολυκύτταρων μορφών ζωής. Ο στόχος αυτός κρίνεται ως ο σημαντικότερος προκειμένου να δημιουργηθούν στους μαθητές ερεθίσματα και να δοθούν στοιχεία προς επεξεργασία σε σχέση με την ποικιλομορφία των οργανισμών, την προσαρμοστικότητα στο περιβάλλον, αλλά και την ομοιότητα που αποκαλύπτει την κοινή προέλευση όλων των μορφών ζωής.

Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος μελετήθηκαν αναλυτικά οι διάφορες βιολογικές λειτουργίες σε διάφορες ομάδες οργανισμών όπως καθορίζει το αναλυτικό πρόγραμμα.

Σε αρκετές περιπτώσεις οι συμπληρωματικές οδηγίες της σχολικής χρονιάς 2010-2011 καθόριζαν ως διδακτέα ύλη μόνο τα συστήματα και τις λειτουργίες τους στον άνθρωπο.

Στις περιπτώσεις αυτές αφιέρωσα επιπλέον χρόνο προκειμένου να παρουσιαστούν συνοπτικά τα συστήματα και σε άλλες μορφές ζωής με τη βοήθεια σχεδίων, εικόνων και παραδειγμάτων. Η επιλογή μου αυτή στηρίχτηκε σε τρία κριτήρια α) η κατανόηση των βασικών λειτουργιών οδηγεί αυτονόητα στην κατανόηση των λειτουργιών στον άνθρωπο β) η συγγραφή του βιβλίου, η δομή και η οργάνωση των παρουσιάσεων δεν έχει γίνει με γνώμονα τη ανθρωπολογία γ) ως βασικός σκοπός του μαθήματος όπως περιγράφεται στο αναλυτικό πρόγραμμα έχει τεθεί η μη ανθρωποκεντρική θεώρηση των βιολογικών φαινομένων.

Στην επίτευξη του στόχου αυτού παίζει μεγάλο ρόλο η ατομική προσπάθεια του μαθητή αλλά και τα γνωστικά εφόδια που έχει καλλιεργήσει και σχετίζονται με την χρήση και κατανόηση της γλώσσας αλλά και την ικανότητα εκτέλεσης απλών υπολογισμών. Οι επιδόσεις των μαθητών κυμάνθηκαν από μέτριες αρχικά και βελτιώνονταν έως άριστες σε αρκετές περιπτώσεις, Παραμένει όμως ζητούμενο πως μαθητές με κακές επιδόσεις παρέμειναν σε αυτές σε ότι αφορά την επίτευξη αυτού του στόχου σε όλη τη σχολική χρονιά.

2. Εφαρμογή γνώσεων στην καθημερινή ζωή/ απόκτηση δεξιοτήτων

Οι μαθητές καλούνται συχνά να διαχειριστούν στην καθημερινότητα τους πληροφορίες που απαιτούν βασικές γνώσεις από τα μαθήματα βιολογίας. Για το λόγο αυτό δόθηκε ιδιαίτερη βαρύτητα στη σχέση της διατήρησης της υγείας του ατόμου με τις συνήθειες της καθημερινής ζωής. Το αποτέλεσμα σε αυτό το επίπεδο θεωρώ πως είναι ικανοποιητικό καθώς η πλειοψηφία των μαθητών έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε θέματα που σχετίζονται με τη διατροφή, το κάπνισμα, την ατομική υγιεινή κλπ. Στις γραπτές εξετάσεις οι μαθητές ανακαλούν με μεγάλη ευκολία και απαντούν συνολικά σωστά σε θέματα που σχετίζονται με τη διατήρηση της υγείας των διαφόρων συστημάτων.

Σε σχέση με την απόκτηση δεξιοτήτων και με δεδομένο πως η βιολογία είναι μια επιστήμη που απαιτεί την εκτέλεση εργασιών με προσεκτικούς χειρισμούς, την παρατήρηση την οργανωμένη καταγραφή και την ερμηνεία των παρατηρήσεων, πραγματοποιήθηκαν δύο εργαστηριακές ασκήσεις μετωπικά σε κάθε ένα από τα έξι τμήματα της Α τάξης. Η χρονική διάρκεια για κάθε τμήμα των ασκήσεων αυτών ήταν τρείς διδακτικές ώρες. Στην τρέχουσα σχολική χρονιά καμία άσκηση δεν χαρακτηρίστηκε υποχρεωτική.

Ασκηση 1^η «Παρατήρηση στο μικροσκόπιο φυτικών και ζωικών κυττάρων» (τροποποίηση της προτεινόμενης)

Ασκηση 2^η «Ανατομία τέλειου άνθους. Παρατήρηση σπερμάτων μονοκοτυλήδονων και δικοτυλήδονων φυτών» (εφαρμογή της πρότασης της υπεύθυνης του ΕΚΦΕ Αμπελοκήπων κ. Ζευγουλά.)

Τα μικροσκόπια τα παρασκευάσματα και άλλα υλικά ανήκουν στο ΕΚΦΕ Αμπελοκήπων ενώ και οι δύο ασκήσεις πραγματοποιήθηκαν με τη βοήθεια της υπεύθυνης κ Ζευγουλά.

Το αποτέλεσμα κρίνεται άριστο ως προς την κινητοποίηση του ενδιαφέροντος όλων των μαθητών και προς την κατεύθυνση της αύξησης της αυτοπεποίθησης αδύναμων μαθησιακά μαθητών που όμως διαθέτουν δεξιότητες και αυξημένη παρατηρητικότητα.

Ως προς την καλλιέργεια δεξιοτήτων στο σχολείο το αποτέλεσμα κρίνεται κακό καθώς ήταν αδύνατο να αφιερωθεί χρόνος για εξάσκηση και διδασκαλία εργαστηριακών τεχνικών με συχνές ασκήσεις κάτω από τη διαρκή καθοδήγηση των καθηγητών. Σε αυτό το επίπεδο απαιτείται διαφορετικός σχεδιασμός της διδακτικής προσέγγισης και των ωρών διδασκαλίας παράλληλα με την ένταξη αρκετών υποχρεωτικών εργαστηριακών ασκήσεων.

3.Συμπεριφορά των μαθητών στο πλαίσιο της τάξης

Μια βασική και πρωταρχική ανάγκη των μαθητών που φτάνουν από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση στο γυμνάσιο είναι η σαφής , ξεκάθαρη διατύπωση των κανόνων συμπεριφοράς στην τάξη και η τήρηση τους ισότιμα και διαρκώς. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η συμμετοχή όλων των μαθητών κατά τη διάρκεια της διδακτικής ώρας και η κινητοποίηση των πιο συνεσταλμένων μαθητών. Θεωρώ πως σε αυτό το στάδιο η αποτίμηση οδηγεί σε ικανοποιητικό αποτέλεσμα. Οι μαθητές στο σύνολο τους συνεργάστηκαν με τους συμμαθητές τους, σεβάστηκαν το χρόνο ομιλίας τους, συγκράτησαν τη βιασύνη και τον αυθορμητισμό τους προς όφελος της διαδικασίας του μαθήματος ενώ δεν παρουσιάστηκαν σοβαρές αποκλίσεις στη σωστή συμπεριφορά.

Λεπτομερής έκθεση της συγκριτικής αποτίμησης διαφορετικών διδακτικών μεθόδων παρατίθεται στο παράρτημα 3.

4 Ξένες Γλώσσες

Αγγλικά

Η γενικότερη εικόνα που παρουσιάζει το διδακτικό προσωπικό του 2^ου Πειραματικού Γυμνασίου Αθηνών, όσον αφορά στην οργάνωση και παρουσίαση της ύλης του μαθήματος της αγγλικής γλώσσας, κρίνεται πολύ ικανοποιητική. Οι συνάδελφοι και κριτικοί φίλοι την αξιολογούν πολύ καλή (βαθμολογία 4) και αρκετά ικανοποιητική (βαθμολογία 3).

Αποτελέσματα στατιστικής επεξεργασίας ερωτηματολογίου

Σε σχέση με την οργάνωση και εφαρμογή του διδακτικού έργου, οι συνοπτικοί μέσοι δείκτες, όπως προκύπτουν από τη στατιστική ανάλυση των ερωτηματολογίων που διανεμήθηκαν στους συναδέλφους και κριτικούς φίλους, καθώς επίσης και στη Σχολική Σύμβουλο Α΄ Αθηνών Μπάρμπαρα Κρέσπη - ΠΕ06, παρουσιάζονται ως ακολούθως:

Οι τρεις πρώτες ερωτήσεις σχετικά με την ενθάρρυνση και υποστήριξη του διδάσκοντος, την καθοδήγηση του διδάσκοντος και το ενδιαφέρον και τη συμμετοχή των μαθητών είναι πολύ ικανοποιητικές και βαθμολογούνται με 4.

Σύμφωνα με τη γνώμη των συναδέλφων, το επίπεδο διδασκαλίας κρίνεται ανάλογο της ικανότητας των παιδιών, των γνώσεων και των εμπειριών τους (η τέταρτη ερώτηση βαθμολογείται σε ποσοστό 30% με 3 και σε ποσοστό 70% με 4).

Όπως προκύπτει, η σχεδίαση του μαθήματος και η αξιοποίηση του χρόνου διδασκαλίας ήταν καλά οργανωμένες και ανταποκρίνονταν στους στόχους του μαθήματος (η πέμπτη ερώτηση βαθμολογείται σε ποσοστό 20% με 3 και σε ποσοστό 80% με 4).

Θετική κρίνεται και η 6^η ερώτηση που αφορά στο διδάσκοντα ως μοντέλο της προς εκμάθηση γλώσσας σε ποσοστό 100%, το οποίο αντανακλά την εμπειρία των καθηγητών της αγγλικής γλώσσας του σχολείου.

Σχετικά με την 7^η και την 8^η ερώτηση που αφορούν στην καταλληλότητα υλικών και εργασιών στην τάξη και στην αλληλεπίδραση δασκάλου-μαθητή αλλά και μαθητών σε ομάδες, η βαθμολογία κρίνεται πολύ ικανοποιητική καθώς ποσοστό περίπου 95% δίνει βαθμολογία από 3 και πάνω.

Η 9^η και 10^η ερώτηση βαθμολογήθηκαν σε ποσοστό 100% με 4 που σημαίνει ότι οι ανάθεση εργασιών στο σπίτι ανταποκρινόταν στους στόχους του μαθήματος και ότι υπήρξε εκτεταμένη χρήση ηλεκτρονικών εποπτικών μέσων.

Από τα στοιχεία που προκύπτουν για το ξενόγλωσσο αναγνωστικό και το τετράδιο εργασιών της τελικής ερώτησης, η ανταπόκριση των συναδέλφων υπήρξε αρνητική, καθώς σε μεγάλο ποσοστό τα συγκεκριμένα βοηθήματα δε διευκολύνουν ικανοποιητικά τη διδακτική διαδικασία.

Εν κατακλείδι, οι παρατηρήσεις επισημαίνουν τη δυναμική των ακόλουθων εφαρμογών:

• Εξαιρετική εφαρμογή της διαθεματικής εκπαίδευσης με τη συνεργασία καθηγητών άλλων ειδικοτήτων.
• Επιτυχημένα ηχητικά αρχεία και προβολές βίντεο.
• Παιχνίδια με ασκήσεις λεξιλογίου που προβλήθηκαν ψηφιακά.
• Εντυπωσιακές παρουσιάσεις powerpoint με γραφικά.

Σχετικά με το μάθημα των Αγγλικών, στο παράρτημα 4, παρατίθενται εκθέσεις, παρουσίαση, ερωτηματολόγια και συμπεράσματα από την εφαρμογή του προγράμματος Content and language integrated learning (CLIL), που εφαρμόστηκε στο πλαίσιο διαθεματικών διδασκαλιών (Ιστορία και Βιολογία).

Γαλλικά

Στις 14 Απριλίου 2011 πραγματοποιήθηκε συνδιδασκαλία των τριών καθηγητριών της γαλλικής γλώσσας κ. Ο. Πατεράκη, κ. Φ. Μανούσου και κ. Μ. Γαλάνη, σε τρία τμήματα της Β΄ τάξης (Β1, Β2,Β3), στο χώρο της αίθουσας πολυμέσων.

Σκοπός αυτής της δραστηριότητας ήταν η προσέγγιση της γαλλικής μουσικής και η γνωριμία με το κλασσικό γαλλικό τραγούδι μέσα από την κατανόηση του στίχου και την μουσική έκφραση.

Πιο συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια μιας διδακτικής ώρας επιδιώχθηκε η ακουστική κατανόηση, η ευαισθητοποίηση στην «διαφορετική» μουσική εμπειρία καθώς και στην εκφραστική δύναμη της ξένης γλώσσας σαν εργαλείο καλλιτεχνικής έκφρασης. Τέλος, οι μαθητές συμμετείχαν στην ερμηνεία του τραγουδιού, μετά από επαναλαμβανόμενες ακροάσεις από το CD και μετά από διανομή έντυπου υλικού (φωτοτυπίες) με τους στίχους και σχετικές γλωσσικές ασκήσεις.

Παρά τον μεγάλο αριθμό των μαθητών, η ανταπόκριση και συμμετοχή τους ήταν ενθουσιώδης και η δραστηριοποίησή τους αποτελεί κίνητρο για επανάληψη ανάλογης πρωτοβουλίας, με σχετική ή διαφορετική θεματική. Το γεγονός της συμπαρουσίας τριών τμημάτων στον ίδιο χώρο έδωσε, ακόμη, την ευκαιρία στους μαθητές να συνεργαστούν έξω από τα στενά πλαίσια του τμήματός τους, να ακούσουν και άλλον διδάσκοντα και τέλος να πετύχουν να συντονιστούν με μια ευρύτερη ομάδα με συνδετικό κρίκο το τραγούδι.

Παρακολούθηση μαθημάτων από γάλλους φοιτητές

Από γάλλους φοιτητές.

Στις 2 και 3 Μαϊου 2011, και κατά την διάρκεια των διδακτικών ωρών της γαλλικής γλώσσας, τέσσερις γάλλοι μεταπτυχιακοί φοιτητές του Παν/μιου της Amiens, στο πλαίσιο πρακτικής άσκησης και σε συνεργασία με το Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ παρακολούθησαν, σε δεύτερη φάση, τα μαθήματα και των τριών τάξεων, σύμφωνα με το πρόγραμμα του σχολείου. Την πρώτη ημέρα ήταν παρούσα και η κ. Καλλιαμπέτσου, Ομότιμη Καθηγήτρια του Παν/μίου Αθηνών.

Συνολικά πραγματοποιήθηκαν 12 ωριαίες διδασκαλίες κατά τις οποίες οι υπότροφοι μεταπτυχιακοί φοιτητές ενθάρρυναν με την παρουσία τους μαθητές στην κατανόηση και έκφραση μέσα από την γαλλική γλώσσα, παρακινώντας τους να επικοινωνήσουν μέσα από διάλογο και συζήτηση. Για τους μεν μαθητές η εμπειρία της ακρόασης του προφορικού λόγου και της δυνατότητας επικοινωνίας με τον «ξένο» συνομιλητή ήταν ενθαρρυντική (η συμμετοχή ήταν ενθουσιώδης και αυθόρμητη), για τους δε γάλλους φοιτητές η δραστηριοποίηση, η διάθεση και το επίπεδο των μαθητών παρουσίασαν εξαιρετικό ενδιαφέρον.

Μετά το πέρας των διαδασκαλιών ακολούθησε δίωρη συζήτηση μεταξύ των διδασκουσών και των γάλλων συναδέλφων τους, με σκοπό την προσέγγιση των προβλημάτων της διδασκαλίας της ξένης γλώσσας και την αξιολόγηση διδακτικών μεθόδων και εγχειριδίων. Έγινε επίσης και ένας σύντομος ποιοτικός απολογισμός της διδακτικής διαδικασίας όπως την βίωσαν, ως παρατηρητές, οι ξένοι συνάδελφοι, που αποτέλεσε και έμμεση ενθουσιώδη και ενθαρρυντική κριτική τάξης και σχολείου, σε επίπεδο διδακτικής και επικοινωνίας.

ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ-ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Στις 2 Μαϊου 2011 πραγματοποιήθηκε στο σχολείο μας διαθεματική διδασκαλία με την συμβολή των καθηγητριών κ.Μαλβίνας Παπαδάκη, μαθηματικού, και κ.Φραντσέσκας Μανούσου, γαλλικής φιλολογίας, με θέμα την προσέγγιση της προσωπικότητας και του έργου του διακεκριμένου ελβετού μαθηματικού L.Euler. Στην τάξη παρευρέθησαν εκτός των δύο καθηγητριών ο κ. Ι. Αντωνίου, Διευθυντής του σχολέιου και ο κ. Δ. Χασάπης, αναπληρωτής καθηγητής του Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Αφορμή και έναυσμα για μια τέτοια πρωτοβουλία υπήρξε ένα βιβλίο που ήλθε στα χέρια μας με τίτλο «L.Euler, Un Genie des Lumieres?, Editions Tangente, αφιέρωμα στα 300 χρόνια από την γέννηση του εν λόγω μαθηματικού. Πάνω σε αυτό βασίστηκε και αντλήθηκε το πληροφοριακό και επιστημονικό υλικό που κατόπιν επιλογής, επεξεργασίας και προσαρμογής στο γνωστικό επίπεδο των μαθητων της Α τάξης, αποτέλεσε την βάση και σημείο αναφοράς της δραστηριότητας.

Επί πλέον, έγινε ανάγνωση από τους μαθητές και επεξεργασία του κειμένου της ιστορίας με τίτλο «Οι γέφυρες του Κένιγκσμπεργκ» που γράφτηκε από τον κ .Δ. Χασάπη και αναφέρεται στην θεωρία του Euler.

Η επικοινωνιακή προσέγγιση ενός τέτοιου θέματος σε συνδυασμό με την αυθόρμητη και θετική ανταπόκριση των μαθητών στο σύνολό τους είχε σαν αποτέλεσμα την ευκολώτερη καταννόηση του αντικειμένου και την ταχύτερη ροή της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Η θετική διάθεση για αυτενέργεια και δραστηριοποίηση αποδείχθηκε από την πραγματοποίηση των εργασιών που μετέπειτα παραδόθηκαν από τους μαθητές, επιβεβαιώνοντας έτσι τους στόχους της αρχικής ιδέας, όπως:

-προσέγγιση αυθεντικών σύντομων ενοτήτων της μαθηματικής επιστήμης όπως περιέχονται σε επιστημονικό εγχειρίδιο (πρωτότυπο κείμενο)

-συνειδητοποίηση της σημασίας της γνώσης και χρήσης της ξένης γλώσσας σαν εργαλείο πρόσβασης σε επιστημονικά πεδία

-αξιοποίηση της ξένης γλώσσας σαν μέσο αυτοέκφρασης σε σχέση με οιοδήποτε γνωστικό αντικείμενο

-προσπάθεια διερεύνησης της ορολογίας και της ιδιατερότητάς της μέσα από σύγκριση και προϋπάρχουσα γνώση

-αξιοποίηση υλικού για την καλλίτερη γνωριμία όχι μόνον με την θεωρία αλλά και την προσωπικότητα του επιστήμονα

-αξιοποίηση της Ιστορίας των Μαθηματικών μέσα από πρωτότυπο κείμενο

-δραστηριοποίηση και συνδυαστική σκέψη πάνω σε δύο διαφορετικά αντικείμενα- μαθηματικά/ξένη γλώσσα-μέσα από μια ξεχωριστή μαθησιακή διαδικασία που συντονίζει και συμφιλιώνει την γνώση και της δίνει ενότητα και συνοχή.

Γερμανικά

Τον Μάρτιο του 2001 υλοποιώντας την Β φάση της αξιολόγησης , έγινε συνδιδασκαλία στο μάθημα των γερμανικών στις τάξεις: Β 4,5, 6 και Γ4,5,6 με τις καθηγήτριες των γερμανικών κυρίες Ε. Κούβαρη και Ε. Παυλάκη. Και στις δύο τάξεις επετεύχθησαν οι επιδιωκόμενοι εκπαιδευτικοί στόχοι, εξαιρώντας τον στόχο αλληλεπίδρασης των μαθητών σε ζεύγη, ο οποίος δεν πραγματοποιήθηκε λόγω ανεπαρκούς χρόνου. Στις υπόλοιπες φάσεις ο εκπαιδευτικός προγραμματισμός ήταν επιτυχής και ενισχύθηκε η συμμετοχή των μαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία τόσο με τα κατάλληλα υλικά, την καθοδήγηση , ενθάρρυνση και υποστήριξη των διδασκόντων , όσο και με την χρήση των Τ.Π.Ε. Η ανάθεση εργασιών για το σπίτι ήταν λογική από πλευράς φόρτου εργασίας.

5 Καλλιτεχνικά

Από το χρώμα στον λόγο κι από τον λόγο στην πράξη

Νίκη Ρουμπάνη

Συνεργασίες

Το περιεχόμενο του μαθήματος το επεξεργαστήκαμε με την συνάδελφο Ρ. Κούβαρη, στην αρχή της χρονιάς, κρατώντας ανοιχτή επικοινωνία κατά την διάρκεια των μαθημάτων και έχοντας μια πολύ καλή συνεργασία και ανταλλαγή απόψεων, μοιραζόμενες το εργαστήριο που με την καλή προσπάθεια της υπεύθυνης προγραμματισμού το είχαμε εναλλάξ..

Στόχοι

Η επικοινωνία των ανθρώπων είναι πολυεπίπεδη και ο καλύτερος χώρος για να το ανακαλύψει αυτό ένας μαθητής είναι ο χώρος της Τέχνης.

Επικοινωνώντας ανταλλάσουμε ιδέες και πεποιθήσεις, συναισθήματα και όνειρα, γνωστοποιούμε τις ανάγκες και τους φόβους μας και διεκδικούμε τα δικαιώματά μας.

Το να διδάξουμε την Τέχνη είναι το να διδάξουμε μια μορφή επικοινωνίας, τα μέσα και τους στόχους της, ενώ παράλληλα κοιτάμε και την ιστορία κι όλους τους προβληματισμούς που εξέφρασε η Τέχνη στο παρελθόν.

Μια βασική παιδαγωγική αρχή είναι να ξεκινάμε από κάτι γνωστό για να διδάξουμε κάτι νέο ή μια νέα οπτική ενός γνωστού πράγματος. Πως να ξέρουμε όμως τι γνωρίζει κάθε μαθητής/τρια π.χ. για το χρώμα;

Πριν τοποθετηθούμε στην ύλη της επιλογής μας μπορούμε να εργαστούμε στην αρχή της ενότητας κάνοντας ερωτήματα που θα αποκαλύψουν στους μαθητές τι ήδη γνωρίζουν και σε εμάς πως να προχωρήσουμε. Αναζητούμε την γνώση με ερωτήματα, ενώ ταυτόχρονα με εμάς όλη η τάξη ακούει και διαμορφώνει λόγο.

Σχέδιο

Το σχέδιο διδάσκει δομές, είτε πρόκειται για σχέδιο από παρατήρηση, είτε για ελεύθερη σύνθεση. Οι δομές διδάσκουν όρια, πράγμα που βοηθάει τον μαθητή να θέτει εσωτερικά όρια αλλά και να οριοθετεί την ελευθερία και τις επιλογές του.

Χρώμα-Συναίσθημα, Λόγος, Πράξη

Το χρώμα μας βοηθάει να ενθαρρύνουμε την συναισθηματική έκφραση κι ακόμα την εκτόνωση έντονων συναισθημάτων.

Αν βοηθήσουμε τους μαθητές να βρουν τις λέξεις που εκφράζουν τα συναισθήματα δίνουμε ένα σημαντικό εργαλείο επικοινωνίας και στηρίζουμε τους μαθητές στην διαχείριση δύσκολων στιγμών.

Η εκπαιδευτική πράξη αφορά την χρήση υλικών που διδάσκοντάς τα μαζί με την φόρμα και τη σύνθεση χρειάζεται να στεκόμαστε και στην σημαντική προσωπική έκφραση συναισθημάτων, στην διαφορετικότητα, στις διαφορετικές πολιτιστικές καταβολές των μαθητών.

Ακολουθούν μερικές ιδέες για θεματολογία για τις τρεις τάξεις του γυμνασίου. Τα θέματα με σκούρα γράμματα ήταν μέσα σε αυτά που πραγματοποιήθηκαν το ακαδημαϊκό έτος που πέρασε. Κάποια δεν πραγματοποιήθηκαν διότι υπάρχει μόνο ένα εργαστήριο και η πρώτη γυμνασίου διδάσκεται στις τάξεις, ή διότι για παιδαγωγικούς λόγους επιλέχθηκαν άλλα θέματα.

Α Γυμνασίου

1. Η Τέχνη στη ζωή μας- προσδοκίες. Πλαίσια συνεργασίας. Στόχοι μαθήματος. Υλικά
2. Το όνομά μου. Γνωριμία με τους συμμαθητές.
3. Θέμα: ?Πατάτες κι αυγά?. Επικοινωνίες: Προσωποποίηση
4. Θέμα : Ο ρυθμός- αρχές σύνθεσης
5. Θέμα : Σύμβολα- γραμμές και χρώματα-Ρωτάμε τους μαθητές για λέξεις που περιγράφουν συναισθήματα- αγάπη, λύπη, χαρά, φόβος, κλπ, και τις γράφουμε σε μια άκρη του πίνακαΘέμα: Χρώματα, δημιουργία αποχρώσεων και τόνων.
6. Θέμα: Η ανθρώπινη μορφή στην τέχνη- Πρόσωπο, μάσκα, σώμα
7. Θέμα : Κούκλες και φανταστικά πλάσματα- εισαγωγή στις κατασκευές
8. Θέμα : Τα Μουσεία: Δημιουργία φυλλαδίου καλλιτεχνικών.
9. Θέμα : Κατασκευή με χαρτιά και σύρμα.
10. Σύμβολα-γράμματα: εφαρμογές, πχ, θρησκείες, διαφήμιση, πολιτική, αθλητισμός, κινήματα ειρήνης/περιβάλλοντος.- Δημιουργία προσωπικού συμβόλου.
11. Κωμικό σκίτσο, κατασκευή- δραματοποίηση.

Β Γυμνασίου

1. Στόχοι του μαθήματος, υλικά, προσδοκίες.
2. Τα γράμματα και η καταγωγή τους. Γραφισμός
3. Εικαστική Σύνθεση δύο και τριών διαστάσεων.Παρατήρηση, σύνθεση κι ανάλυση σχημάτων και χρωμάτων
4. Αρμονίες και αντιθέσεις με τα χρώματα
5. Σύνδεση της αντίληψης της εικόνας με το περιβάλλον. Θέμα ?Πολιτισμός?: Κολλάζ
6. Κινούμενα σχέδια- Θέμα : οικογενειακές ιστορίες.
7. Η προοπτική και δημιουργία χώρου στη ζωγραφική.
8. Σχέδιο από φυσικού.- μολύβι
9. Σχέδιο από φυσικού- χρώμα
10. Σύγχρονη Τέχνη- σύνθεση με αφετηρία την έκφραση συναισθήματος- εξπρεσιονισμός.
11. Η τέχνη του 20 αιώνα. Αίτια, τεχνοτροπίες, κινήματα τέχνης.
12. Το ανθρώπινο πρόσωπο.
13. Γελοιογραφικό σκίτσο.
14. Το δέντρο της φαντασίας μου
15. Η Μάσκα. Κατασκευή μάσκας. Δραματοποίηση
16. Το σήμα μου: Κατανόηση συμβόλων, αυτογνωσία- ενδυνάμωση
17. Λαϊκή Τέχνη- Βαλκάνια και άλλες περιοχές
18. Μυθοπλασία. Εικαστική απεικόνιση : Ένα παραμύθι
19. Ομαδικές εργασίες: Το σπίτι/ χωριό/ περιβάλλον/σχολείο που ονειρεύομαι
20. Ο βυθός -Κλείνουμε τα μάτια και βρισκόμαστε στο βυθό της θάλασσας- τι βλέπετε; Ζωγραφίστε μια εικόνα
21. Φωτογραφία, Βίντεο αρτ. Διαθεματική προσέγγιση, πχ, βιολογία, φυσική, γλώσσα και εικόνες.
22. Τοιχογραφία

Γ Γυμνασίου

1. Στόχοι, προσδοκίες, υλικά

2. Πως πέρασα τις διακοπές μου- σκίτσο- πως αποδίδονται ο χώρος και ο χρόνος στο σκίτσο.

3. Τονικός χρωματισμός

4. Κολλάζ

5. Καθοδηγούμενος οραματισμός: Αισθήσεις και φαντασία

6. Ταυτότητα και ετερότητα- ζωγραφίζοντας τους συμμαθητές μας/ο ένας τον άλλο, γρήγορα σκίτσα, 5 λεπτών.

7. Άσκηση : Προσωπικό αντικείμενο: σχέδιο από φυσικού αντικειμένου που φέρνουν από το σπίτι. Φωτοσκίαση. Όγκος.

8. Σχέδιο από φυσικού ?νεκρή φύση.

9. Πορτραίτο στην ιστορία Τέχνης. Σύγκριση Αρχαιότητα, Βυζαντινή εικόνα, Αναγέννηση, Ρεαλισμός, Μπαρόκ, Υπαιθριστές, Κυβισμός, Σουρεαλισμός

10. Τα χρώματα ως έκφραση συναισθημάτων.

11. Σύνθεση με γεωμετρικά σχήματα, χρωματισμός.

12. Σύγχρονη σκέψη και εικαστικά κινήματα-σουρεαλισμός, νταντά, φουτουρισμός, αφαίρεση

13. Σουρεαλισμός: ιπτάμενα πλάσματα- ξεκινώντας από τη μυθολογία

14. Εργασία σε ομάδα: Η χώρα με τα Ανθρώπινα Δικαιώματα- ποια είναι αυτά;

15. Κατασκευή μόμπιλων.

16. Διαθεματική προσέγγιση, πχ μαθηματικά, φυσική και καλλιτεχνική παρουσίαση. Άξονες Συμμετρίας

17. Εγκατάσταση: ομαδικές εργασίες.

Αξιολόγηση

Αρχικά η στοχοθεσία του μαθήματος έγινε από κοινού με τους μαθητές. Η αξιολόγηση των εργασιών γινόταν επίσης από κοινού, χρησιμοποιώντας τον πίνακα της τάξης όπου παρουσιάζαμε τις εργασίες με το ερώτημα, ?τι σας αρέσει περισσότερο?. Ψηφίζανε αιτιολογημένα,(γι αυτό το λόγο, χρώμα, σύνθεση, ιδέες, κλπ) τα δύο- τρία έργα που προτιμούσαν, εκτός του δικού τους. Στη συνέχεια γινόντουσαν προτάσεις συμπλήρωσης ή διόρθωσης, από μαθητές και καθηγητή.

Η γενική αξιολόγηση του έργου του καθηγητή κάθε τρίμηνο, γινόταν προφορικά, με συμμετοχή όλων. Στο τέλος του τριμήνου οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να εκφράσουν τι τους άρεσε και κάτι που θα ήθελαν για την συνέχεια. Πολλές από τις προτάσεις τους πραγματοποιήθηκαν, εκτός από τις προτεινόμενες τοιχογραφίες διότι χρειαζόταν εκτός του μαθήματος χρόνος που δεν είχε προγραμματιστεί.

6

Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός Γ γυμνασίου.

2010-2011

Στόχοι μαθήματος κατά τον προγραμματισμό: Αυτογνωσία, αποτελεσματική επικοινωνία, άντληση πληροφόρησης για τις επιλογές, απόφαση .

Ιδιαίτερη δυσκολία είχε αυτή τη χρονιά με την επαγγελλόμενη αλλαγή στη δευτεροβάθμια που δεν μας άφηνε να παρουσιάσουμε τους τύπους λυκείου παρά ως μεταβατική κατάσταση.

Αυτογνωσία: Χτίζοντας την ομάδα

Όταν χτίζουμε την ενότητα της τάξης περνάμε από τον δασκαλοκεντρικό αυταρχικό τρόπο στην μαθητοκεντρική εκπαίδευση. Δεν είναι δυνατό να μην προηγηθεί το χτίσιμο ομάδας και να έχουμε κλίμα ασφάλειας για την έκφραση της δημιουργικότητας και της ατομικότητας. Χωρίς ασφαλές κλίμα συνεργατικής μάθησης, οι μαθητές δεν χειραφετούνται, δεν αποκτούν δική τους κρίση κι απλά θα αναμασούν αυτά που θεωρούν ότι περιμένουμε να ακούσουμε. Οι αποφάσεις για το επαγγελματικό μέλλον είναι κρίσιμες για όλη τη ζωή του μαθητή και έχει ανάγκη να οδηγηθεί στην ωριμότητα για την επιλογή λυκείου και στόχων.

Το μάθημα συνδέεται με τα Ανθρώπινα Δικαιώματα γιατί για να τολμήσει ένας μαθητής να εκφραστεί είναι καθήκον μας, εμάς των εκπαιδευτικών, να δημιουργούμε ένα ασφαλές περιβάλλον, με αποδοχή της διαφορετικής εικόνας και άποψης, με κατανόηση, καλοπροαίρετο χιούμορ και αγάπη.

Η δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος συνεργαζόμενης ομάδας είναι βασική προϋπόθεση για την απελευθέρωση της δημιουργικότητας των μαθητών.

Χτίζοντας τις αξίες

Είναι προτιμότερο να συζητάμε πρώτα για αναγκαίες συνθήκες, για τι εύχονται οι μαθητές, παρά για αφηρημένες αξίες, αν θέλουμε να ακούσουμε την αλήθεια και όχι στερεότυπες απόψεις. Η διστακτικότητα των μαθητών πηγάζει από το γεγονός ότι δεν έχουν πεισθεί για το ποιά είναι τα κοινά ενδιαφέροντα κι οι αξίες που μοιράζονται ως ομάδα. Οι αξίες που έχουν, είναι πιθανά αυτές που λόγω της κοινότητας των αναγκών της ηλικίας και των ενδιαφερόντων, υπάρχουν για πολλά άτομα μέσα στην ομάδα. Η κοινότητα αναγκών, όταν αποκαλύπτεται, βάζει στην άκρη τον εγωκεντρισμό αλλά δίνει κι επιλογές για την απάντηση σε αυτές τις ανάγκες. Αν δεν αποκαλυφθεί αυτό δεν υπάρχει μια κοινή βάση συνύπαρξης. Από την άλλη, η αποδοχή της διαφωνίας με ευγένεια είναι κι αυτή αναγκαία προϋπόθεση συνεργασίας.

Οι συγκρούσεις που προκύπτουν και πικραίνουν αλλά κι ωριμάζουν τους ανθρώπους, είναι δύσκολο να επιλυθούν αν δεν υπάρχει μια κοινή βάση αναγκών κι αξιών συμφωνημένη από όλους.

Ένα καλό σημείο για να ξεκινήσουμε είναι το να θέσουμε σε συζήτηση τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και να τα συζητήσουμε με βάση την συνύπαρξη μέσα στην τάξη. Η διαφορετικότητα είναι ο πλούτος της ομάδας και οι ομοιότητες είναι η βάση της εμπιστοσύνης- όταν ανακαλύπτουμε πως πίσω από τις ιδιαιτερότητες κάποιες πανανθρώπινες ανάγκες είναι παρούσες.

Μετά το χτίσιμο της ομάδας εργαζόμαστε πάνω στην ενδυνάμωση της αυτοεκτίμησης των μαθητών έτσι ώστε να αποχτήσουν μεγαλύτερη αυτοπειθαρχία παρά πειθαρχία βασισμένη στον φόβο.

Αν η συμπεριφορά ενός μαθητή μας ενοχλεί είναι προτιμότερο να ακούσουμε τον προβληματισμό του θέτοντας ερωτήματα έτσι ώστε να εργαστούμε μαζί του επάνω στην διαμόρφωση αξιών και προτύπων και να βελτιώσουμε την αυτό-εικόνα του. Η αλλαγή συμπεριφοράς θα ακολουθήσει το χτίσιμο αξιών και αυτοσεβασμού ως φυσικό επακόλουθο, ενώ αν εστιάσουμε στην συμπεριφορά μόνο, θα έχουμε αμφίβολα και προσωρινά αποτελέσματα.

Στο περιεχόμενο του μαθήματος δόθηκε λοιπόν ιδιαίτερη σημασία στα Ανθρώπινα Δικαιώματα, στο τι είναι αλληλεγγύη και σε επικοινωνία χωρίς βία και ρατσιστικά ή σεξιστικά στερεότυπα.

Αξιολόγηση από τους μαθητές

Στους μαθητές δόθηκε ερωτηματολόγιο τελικής αξιολόγησης στο τέλος της χρονιάς, με τέσσερεις ερωτήσεις από τις οποίες οι δύο καλούσαν σε γενική και σε ποιοτική αξιολόγηση ( πως σας φάνηκε το μάθημα και ο τρόπος που γινόταν και τι κέρδισες από τη συμμετοχή σου) και οι άλλες δύο αφορούσαν πιθανές διορθώσεις και κριτική, (Τι θα ήθελες να γίνει διαφορετικά, τι θα ήθελες να προσθέσεις)

Οι απαντήσεις ήταν στη μεγάλη πλειοψηφία θετικές, με δύο μόνο από τις 23+ 27=50 αρνητικές, μία να δηλώνει ότι αφού δεν υπάρχουν δουλειές τα θεατρικά δρώμενα με τις συνεντεύξεις και αλλαγές ρόλων δεν χρειάζονται. και η δεύτερη να επικρίνει τον διαδραστικό τρόπο και να προτείνει να μη γίνεται έτσι το μάθημα στο ΣΕΠ αλλά να γίνεται στο μάθημα της ψυχολογίας του λυκείου. Ο ίδιος όμως μαθητής χωρίς να θεωρεί πως αντιφάσκει ζητάει να είναι μάθημα που να ?αποκαλύπτει την κλίση του κάθε μαθητή στον εαυτό του?. Επίσης δύο μαθητές είχαν γενικά θετική άποψη αλλά ζητούν πέρα από τις διαδραστικές ασκήσεις και ?παράδοση μαθήματος?.

Οι υπόλοιποι 47 μαθητές χαρακτηρίζουν το μάθημα ?ευχάριστο, ενδιαφέρον, ξεχωριστό, ξεκούραστο, πρωτότυπο, πρωτόγνωρος τρόπος, διασκεδαστικό, πιο ζωντανό, ?ανέπτυξε την κρίση?, ?κατέδειξε την ουσιαστική σημασία της γλώσσας?, κανείς δεν βαριόταν, ?..δεν δεχόμασταν απλώς παθητικά αυτά που έλεγε ο καθηγητής, στην ουσία εμείς φτιάχναμε το μάθημα?, ?έμαθα να ελέγχω τον εαυτό μου και να συμβιώνω καλύτερα με τους συμμαθητές μου?, ?ήταν μια χαρά, είχαμε πλάκα όταν παίζαμε παιχνίδια?,? έμαθα πολλά που θα μου μείνουν για πάντα?, ?μακάρι να ήταν έτσι όλα τα μαθήματα?.

Όλοι σχεδόν ήθελαν περισσότερες δραστηριότητες, ή όπως τα ονόμαζαν, ?παιχνίδια?, κι άλλα επιπλέον ερωτηματολόγια. Μόνο μια μαθήτρια είπε ότι ειδικά τα ερωτηματολόγια δεν την βοηθούσαν.

Οι ενότητες που διδάχτηκαν ήταν:

• Οι στόχοι του μαθήματος και πως αποφάσιζαν παλιά οι άνθρωποι τα επαγγέλματά τους
• ?Οδηγός επιβίωσης\ με ακροστοιχίδα που έδινε την ευκαιρία έκφρασης αναγκών και σύνδεσης των αναγκών με αξίες.
• Επικοινωνία, ενσυναίσθηση, συνεντεύξεις.
• Ασκήσεις επικοινωνίας σε θέματα πολιτισμού και ενδιαφερόντων- ?ομόκεντροι κύκλοι? και ?καθρέφτης΄?
• Εργασιακές σχέσεις και τι προβλήματα δημιουργεί η ανεργία
• Δημιουργία προσωπικού φακέλου. Ερωτηματολόγιο ενδιαφερόντων.
• Αξίες και σύνδεση των αξιών με συμμαθητές μας που πιστεύουμε ότι τις έχουν- αποδοχή, ενδυνάμωση.
• Η δομή της εκπαίδευσης και σύνδεση με τα επαγγέλματα
• Μη λεκτική επικοινωνία- συνεντεύξεις
• Πως διαδίδονται φήμες- δραστηριότητα ?δημοσιογράφοι?
• Ερωτήματα που θέλουν απαντήσεις- από τους μαθητές: Ελληνική πραγματικότητα, θρησκευτικότητα, εκμετάλλευση παιδιών, διακρίσεις.
• Ρόλοι και θεσμοί: Προσομοίωση ρόλου γονιού, φίλου, αδελφού. Εργασία σε ομάδες: δραστηριότητα για να αναδειχθεί τι κοινό έχουμε, τι μας αρέσει στην προσωπικότητα των άλλων.
• Διαχείριση συγκρούσεων. Ο θυμός. Προσομοιώσεις με θεματικές: Παιδί- γονιός, εργαζόμενες μητέρες, μάθηση στο σχολείο ή στο σπίτι, επιχειρήματα και αντεπιχειρήματα.
• Σχεδιασμός συνέντευξης, αγόρι- κορίτσι, ανταλλαγή ρόλου ερωτώντος κι ερωτώμενου. Πρότυπα, στερεότυπα φύλων. Συνεντεύξεις από συγγενείς και γνωστούς.
• Επιχειρηματικότητα, περιβάλλον, ηλεκτρονικό εμπόριο. Καινοτόμες επιχειρήσεις, δίκαιο εμπόριο, πιστοποιήσεις και επιχειρήσεις υπηρεσιών.
• Αποκλεισμός, ανθρώπινα δικαιώματα, συμμετοχικότητα.
• Δραστηριότητα για την αξία της σύνθεσης ομάδας από διαφορετικά άτομα: ?Καπελάκια?
• Πως επιλέγουμε- δραστηριότητα για τους παράγοντες που επιδρούν στις επιλογές μας.
• Έννοιες όπως αποτυχία, επιτυχία.
• Ενημέρωση για τα λύκεια.
• Δραστηριότητες αξιολόγησης δεσίματος ομάδας: ?Ραντεβού στο τρένο?. Επίσης δραστηριότητα ?Τι μου γράφουν πίσω από την πλάτη μου?, με κάθε μαθητή να συγκεντρώνει σχόλια ? θετικά- σε ένα χαρτί στην πλάτη, για να εμπιστεύονται και να δουν τη σύσφιξη σχέσεων που έχει επιτευχθεί από τη συνεργασία.
• Αξιολόγηση

Παρατηρήσεις

Η ώρα του ΣΕΠ ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και γεμάτη εκπλήξεις. Προετοίμαζα κάθε φορά ασκήσεις και παρουσιάσεις με δύο ή περισσότερες δραστηριότητες. Προσοχή χρειαζόταν ώστε να συνθέτουμε τις ανθρώπινες σχέσεις με την επίγνωση της ατομικότητας. Ο γρήγορος ρυθμός κρατούσε την προσοχή των μαθητών και βοήθησε να ξεπεραστούν οι πρώτες δυσκολίες συνεργασίας καθώς δεν άφηνα περιθώρια να διαλέξουν να συνεργάζονται μόνο με φίλους. Κάθε φορά ήταν λίγο ευκολότερο να πείθω τα αγόρια και τα κορίτσια να συνεργάζονται και το σύνολο να συμμετέχει σε ιδεοθύελλες και θεατρικές προσομοιώσεις που αρχικά ?ανέθεταν? στα ίδια και τα ίδια παιδιά. Η μόνη προετοιμασία για το μάθημα που χρειάστηκε όσο αφορούσε τους μαθητές, ήταν η λήψη συνεντεύξεων από γνωστούς πάνω στη ζωή και τη δουλειά τους.

Η βελτίωση των σχέσεων των μαθητών και της αυτοπεποίθησης κι αυτογνωσίας ήταν μεγαλύτερη στο τμήμα 4 της Γ γυμνασίου που έκανε επτά περισσότερα μαθήματα. Για λόγους συμπτώσεων το Γ2 έχασε ώρες με διάφορες γιορτές κι εκδρομές.

Ο Διευθυντής

Γιάννης Αντωνίου